رابطه‌ ذهن‌آگاهی و وضعیت تحصیلی در چارچوب نقش جنسیت بین دانش‌آموزان دبیرستانی پایه سوم شهر شیراز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه شیراز

چکیده

هدف: هدف از مطالعه‌ی حاضر ابتدا بررسی تفاوت جنسیتی دانش‌آموزان در ذهن‌آگاهی و مؤلفه‌های آن است، ثانیاً بررسی رابطه‌ی ذهن-آگاهی و مؤلفه‌های آن با وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان در چارچوب نقش جنسیت بوده است. روش‌: بدین منظور به صورت نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای تعداد 280 دانش‌آموز (140= دختر و 140= پسر) انتخاب و به پرسشنامه‌های ذهن‌آگاهی و محقق‌ساخته پاسخ گفتند. داده‌ها با استفاده از مجموعه‌ای از تحلیل‌های واریانس و رگرسیون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد بین دختران و پسران تفاوت معناداری در میزان ذهن‌آگاهی وجود ندارد، امّا بین آنان در مؤلفه‌های عمل با آگاهی و پذیرش ذهن‌آگاهی تفاوت معناداری یافت شد. نتایج دیگر نشان داد که ذهن‌آگاهی (مثبت) و مؤلفه‌های عمل با آگاهی (مثبت) و پذیرش (منفی) توانستند معدل دانش‌آموزان را فرای متغیرهای جمیعت‌شناختی پیش‌بینی نمایند. ب بحث و نتیجه‌گیری: طبق نتایج به‌دست آمده از پژوهش حاضر می‌توان گفت که ذهن‌آگاهی (به ویژه مؤلفه‌ی عمل با آگاهی) می‌تواند به عنوان یکی از عوامل پیشرفت تحصیلی در بین دانش-آموزان اثربخش باشد. همچنین توجه به مؤلفه‌ی پذیرشِ ذهن‌آگاهی به عنوان یکی از عوامل مانع در پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان (به‌خصوص در پسران) و نقش جنسیت در این زمینه، در آموزش ذهن‌آگاهی توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها


دهقان­منشادی، زبیده.، تقوی، سید محمدرضا و دهقان­منشادی، ماریه. (1391). خصوصیات روان­سنجی سیاهه­ی مهارت ذهن­آگاهی کنتاکی. اندیشه و رفتار، 7(25)، 36-27.
عبدی، سلمان.، باباپور خیرالدین، جلیل و صادری اسکویی، الهه. (1387). رابطه­ی ویژگی­های شخصیت و سلامت روان­شناختی با توجه آگاهانه به حال در دانشجویان. مجله اصول بهداشت روانی، 10(4)، 288-281.
گل­پور چمرکوهی، رضا و محمد امینی، زرار. (1391). اثربخشی کاهش استرس مبتنی بر بهبود ذهن­آگاهی و افزایش ابراز وجود در دانش­آموزان مبتلا به اضطراب امتحان. مجله روانشناسی مدرسه، 1(3)، 100-82.
مبلیان، عاطفه.، گرجی، یوسف و سدرپوشان، نجمه. (1392). تأثیر آموزش ذهن­آگاهی بر افزایش انگیزه تحصیلی دانش­آموزان دختر مقطع متوسطه شهر اصفهان. ششمین کنگره­ی بین­المللی روانپزشکی کودک و نوجوان، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز.
محتشمی، سیده نسیبه.، فرقدانی، آزاده و گنجی، کامران. (1392). بررسی اثرات اصلی و تعاملی سبک­های دفاعی و ذهن­آگاهی بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان و نوع مکانیزم دفاعی مرتبط با پیشرفت تحصیلی. اندیشه­های نوین تربیتی، 9(3)، 106-87.
 
Anglin, L., Pirson, M., & Langer, E. (2008). Mindful learning: A moderator of gender differences in mathematics performance. Journal of Adult Development, 15(3), 132-139.
Baer, R. A., Smith, G. T & Allen, K. B. (2004). Assessment of mindfulness by self-report: The Kentucky Inventory of Mindfulness Skills. Assessmen, 11(3), 191-206.
Beauchemin, J., Hutchins, T. L., & Patterson, F. (2008). Mindfulness meditation may lessen anxiety, promote social skills, and improve academic performance among adolescents with learning disabilities. Complementary Health Practice Review, 13(1), 34–45. doi: 10.1177/1533210107311624.
Belna S. (2008). Mindfulness and sport participation in college students. Master, thesis, Ohio State University.
Biegel, G., & Brown, K. (2010). Assessing the efficacy of an adapted in-class mindfulness based training program for school-age children: a pilot study. Retrieved September 05, 2014 from http:// www.mindfulschools.org.
Bishop, S. R., Lau, M., Shapiro, S., Carlson, L., Anderson, N. D., Carmody, J., Segsl, Z. V., Abbey, S., Speca, M., Velting, D., & Devins, G. (2004). Mindfulness: A proposed operational definition. Clinical psychology: Science and practice, 11(3), 230-241.
Brausch, B. D. (2011). The role of mindfulness in academic stress, self-efficacy, and achievement in college students. (Masters Theses). Retrieved from: http://thekeep.eiu.edu/theses/147.
Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2004). Perils and promise in defining and measuring mindfulness: Observations from experience. Clinical Psychology: Science and Practice, 11(3), 242-248. doi:10.1093/clipsy/bph078.
Di Fabio, A., & Palazzeschi, L. (2009). An in-depth look at scholastic success: Fulid intelligence, personality traits or emotional intellingence? Personality Individual Differences, 43, 2095-2104.
Harris, R. (2009). Mindfulness without meditation. 21-24. Retrieved October 15, 2009 from:http://www.actmindfully.com.au/upimages/Mindfulness_without_meditation_--_Russ_Harris_--_HCPJ_Oct_09.pdf.
Hölzel, B. K.,  Carmody, J., Vangel, M., Congleton, C., Yerramsetti, S. M., Gard, T., &   Lazar, S. W. (2011). Mindfulness practice leads to increases in regional brain gray matter density. Psychiatry Research: Neuroimaging, 191, 36–43.
Meiklejohn, J., Phillips, C.,  Freedman, M. L.,  Griffin, M. L., Biegel, G., Roach, A., Frank, J., Burke, C., Pinger, L., Soloway, G., Isberg, R., Sibinga., Grossman, L., & Saltzman, A. (2012). Integrating mindfulness training into K-12 education: Fostering the resilience of teachers and students. Mindfulness, 3(4), 291-307. doi: 10.1007/s12671-012-0094-5.
Nidich, S. I., & Nidich, R. J. (1989). Increased academic achievement at Maharishi school of the age of enlightenment: A replication study. Education, 109(3), 302-305.
Siegel, D. J. (2007). The Mindful Brain: Reflection and Attunement in the Cultivation of Well-Being (1st ed). New York: W. W. Norton & Company.
Teodorczuk, K. (2013). Mindfulness and academic achievement in South African University students. (Bachelor Dissertation). University of Johnnesburg. South African.
Thompson, C. (2010). Everyday Mindfulness: A guide to using mindfulness to improve your well-being and reduce stress and anxiety in your life (3rd ed). Retrieved September 05, 2014 from: www.stillmind.com.au/MindfulnessbookLinks.htm.