بازسازی نقش و کارکرد فلسفه تعلیم‌و‌تربیت در نسبت با عمل تربیتی مبتنی بر اندیشه‌های جان دیویی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شیراز، ایران.

چکیده

هدف از این مقاله بررسی رویکردهای مختلف به فلسفه تعلیم‌وتربیت و تلاش برای بازسازی نقش و کارکرد آن با توجه به اندیشه‌های عملگرایانه جان دیویی است. نوشتار پیش‌رو تاملی فلسفی است و تلاش کرده‌ایم ضمن بررسی آرا و اندیشه‌های جان دیویی، به بازسازی ارتباط میان فلسفه، عمل تربیتی و فلسفه تعلیم‌وتربیت بر اساس رویکرد او بپردازیم. مبتنی بر این رویکرد، رابطه فلسفه، فلسفه تعلیم‌وتربیت و عمل تربیتی رابطه‌ای دوسویه و دیالکتیکی است و هر گونه فلسفه‌ورزی تربیتی، زمانی که جامه ‌عمل می‌پوشد و تبدیل به کنش تربیتی برای حل مسائل یا چالش‌های تربیتی موجود در بافت و موقعیت تربیتی می‌شو،د خود مشمول بازبینی و بازسازی دوباره از مسیر فلسفه‌ورزی تربیتی‌ می-شود. همچنین در این نوشتار ضمن شناسایی دو نوع فلسفه تعلیم‌وتربیت «خرد» و «کلان»، نشان داده‌ایم هر دوی آنها مبتنی بر واقعیت‌های عمل تربیتی و برآمده از بافت و موقعیت تربیتی هستند و علاوه‌بر فیلسوفان/فلسفه‌ورزان تربیتی در محیط‌های آکادمیک و پژوهشی، معلمان و مربیان نیز ضروری است به تامل در مسائل موجود در میدان کنش تربیتی‌شان بپردازند و فلسفه‌ورزی کنند.

کلیدواژه‌ها


ابراهیم­زاده، عیسی (1386). انتظارات بجا و نابجا از فلسفه آموزش و پرورش. فصلنامه نوآوری­های آموزشی. سال ششم،  شماره 20، صص 64-41.
##
اسمیت، فیلیپ (1377). فلسفه آموزش و پرورش. ترجمه­ی سعید بهشتی. چاپ دوم. تهران: انتشارات آستان قدس رضوی.
##
الیاس، جان (1385). فلسفه تعلیم و تربیت. ترجمه عبدالرضا ضرابی. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
##
باقری، خسرو و عطاران، محمد (1376). فلسفه تعلیم‌و‌تربیت معاصر. تهران: انتشارات محراب قلم.
##
باقری، خسرو (1387). درآمدی بر فلسفه تعلیم‌و‌تربیت جمهوری اسلامی ایران. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
##
________ (1389). روش­های پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
##
بهشتی، سعید (1386). زمینه­ای برای بازشناسی و نقادی فلسفه تعلیم‌و‌تربیت در جهان غرب. تهران: انتشارات اطلاعات.
##
_______ (1377). مقدمه مترجم در فیلیپ اسمیت، فلسفه آموزش و پرورش. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
##
سوتاریا، ام. سی. (1386). فلسفه تعلیم­وتربیت. ترجمه سعید بهشتی. تهران: انتشارات اطلاعات.
##
شعبانی ورکی، بختیار و محمدی چابکی، رضا (1387). تاریخ فلسفه تعلیم و تربیت در ایران. فصلنامه تعلیم و تربیت. 24 (4). 1-35.
##
گوتک، جرالد ال. (1388). مکاتب فلسفی و آرای تربیتی. ترجمه­ی محمد جعفر پاک­سرشت. تهران: سمت.
##
کیانی، معصومه و صادق­زاده قمصری (1390). تبیین رویکردهای غالب روش­شناختی فلسفه تعلیم‌و‌تربیت در ایران و توصیف روش­شناختی رساله­های دکتری. پژوهشنامه مبانی تعلیم و تربیت. 1 (2)، صص 132-119.
##
صناعی، محمود (1354). آزادی و تربیت. تهران: انتشارات امیرکبیر.
##
لطف­آبادی، حسین (1386). رویکردی نو به فلسفه تعلیم و تربیت. فصلنامه نوآوری­های آموزشی. سال ششم، شماره 20، صص 40-11.
##
مهرمحمدی، محمود (1387). بازاندیشی فرایند داددهی-یادگیری. چاپ سوم. تهران: انتشارات مدرسه.
##
میلارد، ریچارد ام. و برتوکسی، پیتر ای. (1386). فلسفه و فلسفه تعلیم و تربیت. در، سعید بهشتی، زمینه­ای برای بازشناسی و نقادی فلسفه تعلیم‌و‌تربیت در جهان غرب. تهران: انتشارات اطلاعات. صص 147-139.
##
نقیب­زاده، میرعبدالحسین (1388). درآمدی به فلسفه. تهران: انتشارات طهوری.
##
_____________ (1390). نگاهی به نگرش­های فلسفی سده بیستم. تهران: انتشارات طهوری.
##
نیوسام، جرج ال. (1386). فلسفه تعلیم‌و‌تربیت و فیلسوف تعلیم و تربیت. در، سعید بهشتی، زمینه­ای برای بازشناسی و نقادی فلسفه تعلیم‌و‌تربیت در جهان غرب. تهران: انتشارات اطلاعات. صص 109-99.
##
هاملین، د. و. (1376) فلسفه ملال­آور تعلیم و تربیت. ترجمه­ی خسرو باقری. در فلسفه تعلیم‌و‌تربیت معاصر. تهران: محراب قلم.
##
Barrow, R. (1994). Philosophy of education: Historical overview. In Torsten Husen & Neville Postlethwaite (Ed. In chief), The International encyclopedia of education. London: BPC Wheatons Ltd. Pp 4456-4461.
##
Bobbitt, F. (1999) Scientific method in curriculum-making. In D. J. Flinders and SD. J. Thornton (eds.), The Curriculum Studies Reader. New York: Routledge Flamer.
##
Best, J. W. & Kahn, J. V. (2005). Research in education (9th Ed.). New Delhi: PrenticeHall.
##
Broudy, H. (1981).  “Introduction.” In Kenneth J. Rehage (Ed.), Eightieth Yearbook of the National Study of Education: Part I, Philosophy and Education. Chicago: University of Chicago Press.
##
Chamblis, J. J. (1996). Philosophy of education: History of. In J.J. Chamblis (ed.), Philosophy of education, an encyclopedia. New York: Garland Publishing, pp. 461-472.
##
Dewey, J. (1956). Education and experience. New York: The Macmillan Company.
##
_______. (1958). Democracy and education: An introduction to the philosophy of education. New York: MacMillan.
##
________(2004). Reconstruction in philosophy. New York: Dover publications Inc.
##
Eisner, E. W. (2004). The Educational Imagination: On the Design and Evaluation of School Programs. Ohio: Merill Prentice Hall.
##
Feinberg, W. (1995). The Discourse of Philosophy of Education. In Wendy 31. 31.Kohli (Ed.), Critical Conversations in Philosophy of Education, 24–33. New York: Rutledge.
##
Johnston, J. S. (2019). Problems in Philosophy of Education: A Systematic Approach. London: Bloomsbury Academic.
##
Heyting F. (2001). Methodological traditions in philosophy of education. In Frieda Heyting Dieter Lenzen & John White (Eds) Methods in Philosophy of Education (1-12). London: Rutledge.
##
Pring, R. (2004). Philosophy of educational research. London: Continuum.
##
Stanlick, N. (2013). American philosophy: The Basics. London & New York: Rutledge.