نقش واسطه‌ای جهت‌گیری هدف و درماندگی آموخته‌شده در رابطه‌ی بین نظریه‌های ضمنی هوش و پیشرفت تحصیلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار/ دانشگاه تبریز

2 دانشجوی دکتری/ دانشگاه تبریز

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی الگوی مفروض رابطه‌ی نظریه‌های ضمنی هوش و پیشرفت تحصیلی با واسطه‌گری جهت‌گیری هدف و درماندگی آموخته شده، انجام شد. به‌منظور آزمودن این الگو، تعداد 253 دانش‌آموز پسر و دختر سال اول دوره دوم متوسطه نواحی پنج‌گانه تبریز به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای انتخاب شدند. برای جمع‌آوری اطلاعات از پرسشنامه اهداف پیشرفت، مقیاس نظریه‌ی ضمنی هوش و مقیاس درماندگی آموخته شده استفاده گردید. نتایج حاصل از تحلیل مسیر نشان داد که نظریه‌ی ذاتی هوش با اهداف عملکردی، و نظریه‌ی افزایشی با اهداف تسلط ارتباط دارند. تأثیر منفی نظریه‌ی ذاتی هوش بر پیشرفت تحصیلی به واسطه‌‌ی درماندگی آموخته‌ شده و تأثیر مثبت آن از طریق اهداف عملکردی است. نظریه‌ی افزایشی هوش علاوه بر ارتباط مستقیم با پیشرفت تحصیلی، با واسطه‌گری اهداف تسلط نیز تأثیر مثبت غیرمستقیمی بر پیشرفت تحصیلی دارد. تأثیر منفی درماندگی آموخته شده بر پیشرفت تحصیلی هم به‌صورت مستقیم و هم با واسطه‌ی اهداف عملکردی و اهداف تسلط مشاهده گردید. اهداف عملکردی و اهداف تسلط هر دو رابطه‌ی مثبت و معنی‌داری با پیشرفت تحصیلی دارند. بر اساس نتایج پژوهش، پیشنهاد می‌شود محیط‌های آموزشی برای ارتقای پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان، زمینه رشد باورهای افزایشی هوش و همچنین کاهش درماندگی آموخته شده را مورد توجه قرار دهند.

کلیدواژه‌ها


  1.  

    1. برزگر، مجید؛ علی دلاور و حسن احدی (1391). ”نقش واسطه‌ای الگوی چهاربخشی هدف‌های پیشرفت و راهبردهای شناختی در رابطه‌ی بین نظریه‌‌های ضمنی هوش و پیشرفت تحصیلی (یک مدل علّی)“. فصلنامه علمی- پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال سوم، شماره 2، صص. 86-71.
    2. دفترچی، عفت و راضیه شیخ‌الاسلامی (1392). ”نقش برآورده شدن نیازهای اساسی روانشناختی در جهت‌‌گیری هدف دانش‌آموزان“. مجله روان‌شناسی، 67 ، سال هفدهم، شماره 3، صص. 347-330.
    3. عطایی‌فر، ربابه و فرهاد شقاقی (1389). ”رابطه جهت‌گیری هدف، یادگیری خودتنظیم با پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان دختر سال سوم رشته ریاضی- فیزیک و علوم انسانی“. فصلنامه تعلیم و تربیت، شماره 16، صص. 65-49.
    4. واحدی، شهرام؛ جلیل فتح‌آبادی و سونیا اکبری(1389). ”الگوی میانجی احساس تنهایی هیجانی و اجتماعی، بهزیستی معنوی، فاصله اجتماعی و افسردگی دانشجویان دختر“. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 4(16)،24-7.
    5. هاشمی، زهرا و محمد خیّر (1387). ”بررسی رابطه‌ ابعاد فراشناخت عاطفی و جهت‌گیری هدف“. فصلنامه عملی- پژوهشی روان‌شناسی دانشگاه تبریز. سال سوم، شماره 11، صص. 150-127.
    6. هرینگتون، دی. (2009). تحلیل عاملی تأییدی. (ترجمه شهرام واحدی، محمد مقدم و پیروز قادری پاکدل، 1391). تبریز: انتشارات دانشگاه تبریز.

     

    7. Abd-El-Fattah, S. M., & Yates, G. (2006). “Implicit theory of intelligence scale: Testing for factorial invariance and mean structure”. Paper presented at the AARE Annual Conference, Adelaide 2006. Available at: www.aare.edu.au/06pap/abd06289.pdf

    8. Ames, C. (1992). “Classrooms: Goals, structures, and student motivation”. Journal of Educational Psychology, 84, 261–271.

    9. Blackwell, L. S., Trzesniewski, K. H., & Dweck, C. S. (2007). “Implicit theories of intelligence predict achievement across an adolescent tradition: A longitudinal study and an intervention.” Child Development, 78, 246–263.

    1. Daniels, L. M., Stupniski, R. H., Pekrun, R., Haynes, T. L., Perry, R. P., & Newall, N. E. (2009). “A longitudinal analysis of achievement goals: From effective antecedence to emotional effects and achievement outcomes”. Journal of Educational Psychology, 101, 948-963.
    2. Dweck, C. S., & Elliott, E. S. (1983). “Achievement motivation. In P. H. Mussen & E. M. Hetherington” (Eds.), Handbook of child psychology: Vol. IV. Social and personality development (pp. 643–691). New York: Wiley.
    3. Dweck, C. S., & Leggett, E. L. (1988). “A social-cognitive approach to motivation and personality. ” Psychological Review, 95, 256-273.
    4. Dweck, C. S., & Master, A. (2009). “Self-theories and motivation: Student’s beliefs about intelligence. ” In K. R.Wentzel, & A. Wigfield (Eds.), Handbook of motivation at school. (pp. 123-140). NY: Routledge.
    5. Elliot, A. J., & McGregor, H. A. (2001). “A 2 × 2 Achievement Goal Framework.” Journal of Personality and Social Psychology, 80, 501-519.
    6. Hoeksema, S. N., Girgus, J. S., & Seligman, M. E. P. (1986). “Learned helplessness in children: A longitudinal study of depression, achievement, and explanatory style”. Journal of Personality and Social Psychology, 51, 435-442.
    7. Hong, Y., Chiu, C., Dweck, C. S., Lin, D. M., & Wan, W. (1999). “Implicit theories, attributions and coping: A meaning system approach.” Journal of Personality and Social Psychology, 77, 588-599.
      1. Kaplan, A., & Maehr, M. L. (2007). “The contributions and prospects of goal orientation theory.” Educational Psychology Review, 19, 141–184.
    8. Maehr, M. L., & Meyer, H. A. (1997). “Understanding motivation and schooling: Where we’ve been, where we are, and where we need to go.” Educational Psychology Review, 9(4), 371–409.
    9. Mattern, R. A. (2005). College students’ goal orientation and achievement. International Journal of Teaching and Learning in Higher Education, 17, 27-32.
    10. Nicholls, J. G. (1984). “Achievement motivation: Conceptions of ability, subjective experience, task choice, and performance.” Psychological Review, 91, 328–346.
    11. Pekrun, R. (2006). “The control-value theory of achievement emotions: Assumptions, corollaries, and implications for educational research and practice.” Educational Psychology Review, 18, 315–341.
    12. Quinless, F.W., & Nelson, M.A.M. (1988). “Development of a measure of learned helplessness.” Nursing Research, 37(1), 11-15.
    13. Schunk, D. H., Pintrich, P. R., & Meece, J. L. (2008). Motivation in education (3rd ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson.
    14. Abramson, L. Y., Seligman, M. E. P., & Teasdale, J. D. (1978). “Learned helplessness in humans: Critique and reformation.” Journal of Abnormal Psychology, 87, 49-74.
    15. Weiner, B. (1979). “A theory of motivation for some classroom experiences.” Journal of Educational Psychology, 71, 3—25.