استادیار گروه معارف، دانشگاه علم و صنعت، تهران، ایران
چکیده
با ورود مدرنیته به ایرانِ عصر قاجار؛ جریان‌های فکری پدیدار شدند که هر یک در پی تحکیم، ترویج و رسمیت بخشی به نوع انگاره‌های تفکراتی خود بودند؛ این امر از رهگذر تاسیس مکان‌های آموزشی؛ اعم از رسمی و غیر رسمی برای تربیتِ نسلی همسو متصوَر بود. به همین جهت تنوع فضاهای آموزشی در عصر قاجار نسبت به دوره‌های قبل مشهود است. واکاوی نقش جریان‌های فکری در تنوع فضاهای آموزشی و برون‌داد هر یک در این جستار؛ بیانگر این امور است که نهاد تعلیم و تربیت از اصلی‌ترین بسترهای ترویج افکار مختلف بوده و تنوع فضاهای آموزشی موید آن است. یافته‌ها حکایت از آن دارد که هر یک از جریان-های دین‌مداران‌سنتی، روشنفکران‌دینی و دگر اندیشان ضددینی اقدام به تاسیس فضا های آموزشی مانند: مکتب‌خانه‌ها، حوزه‌های علمیه، مدارس‌جدید، هنرستان‌ها، مدارس‌خارجی و فراموشخانه کرده‌اند. این تحقیق با روش توصیفی-تحلیلی به نقش جریان‌های فکری در تنوع فضاهای آموزشی و چگونگی کارکرد آن‌ها پرداخته است.
)