واکاوی اثربخشی طرح برنامه ویژه مدرسه (بوم) در مدارس ابتدایی: یک پژوهش کیفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد برنامه ریزی درسی، یزد، ایران.

2 گروه آموزش علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، صندوق پستی 889-14665، تهران، ایران

3 استادیار گروه علوم تربیتی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، یزد، ایران.

چکیده

امروزه نظام‌های آموزش و پرورش بیش از پیش به سمت تفویض اختیار به مدارس در زمینه تصمیم‌گیری‌ها روی آورده‌اند. برنامه ویژه مدرسه (طرح بوم) برنامه‌ای است که در مدارس ابتدایی دوره دوم ایران به صورت غیرمتمرکز و مدرسه محور اجرا می‌شود. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی کیفیت این برنامه در مدارس ابتدایی شهرستان زارچ انجام شد. رویکرد پژوهش «کیفی» و روش پژوهش «پدیدارشناسی» بود. «گروه هدف» شامل تمامی مدیران، معلمان و والدین دانش آموزان دوره دوم ابتدایی در سال تحصیلی 1401-1400 بود که تعداد 17 نفر به شیوه هدفمند انتخاب شدند. ابزار پژوهش «مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته» بود. جمع آوری داده‌ها پس از رسیدن به اشباع نظری به اتمام رسید. داده‌ها به شیوه «کدگذاری» و «مقوله بندی» تجزیه و تحلیل شدند و از طریق روش «سه‌سوسازی» در قالب دو روش سه‌سوسازی «داده‌ها» و «پژوهشگر» اعتباریابی شدند. در مجموع، یافته‌ها در قالب 5 مضمون اصلی و 16 مضمون فرعی به دست آمد. یافته‌ها بیانگر برخی عوامل تاثیرگذار در این طرح بود، نظیر همکاری و مشارکت، شرایط زیربنایی، پاسخگویی به نیازها و علائق یادگیرندگان، محتوای آموزشی و مهارت تدریس معلمان. در پایان، برخی پیشنهادهای کاربردی ارائه شد.